پروتکل DHCP چیست - آموزش کامل

پروتکل DHCP  چیست ؟

آشنايي با DHCP پروتکل پيکربندي پوياي ميزبان (DHCP) به شما اجازه مي دهد آدرسهاي IP را بصورت پويا به کامپيوترها و وسايل جانبي روي شبکه اختصاص دهيد. آدرس هاي IP از مخزني از آدرس هاي تهيه شده و به کامپيوترها اختصاص داده مي شوند. اختصاص آدرس IP بصورت دائم و مو قت خواهد بود. وقتي اين مسئله را در نظر بگيريد که بايد به هر کامپيوتر مشتري ، آدرس IP ماسک زير شبکه و آدرس دروازه اختصاص دهيد در مي يابيد که احتمال خطا در اختصاص آدرس ها بسيار بالاست.

DHCP يک محيط پويا ايجاد مي کند که آدرس هاي IP را به کامپيوترها و وسايل جانبي روي شبکه اختصاص مي دهد. با اين روش با دردسرهاي اختصاص آدرس IP بصورت دستي روبه رو نمي شويد و اختصاص آدرس هاي IP به کامپيوترها با دقت بالايي انجام مي گيرد. 

سرور DHCP وظيفه دارد آدرس IP ، ماسک زير شبکه، دروازه پيش ساخته، آدرس سرور DNS و آدرس سرور WINS را به مشتري DHCP ارائه دهد. مشتري DHCP هر کامپيوتر يا وسيله اي روي شبکه است که براي کسب پوياي آدرس IP پيکربندي شده است. هنگامي که يک مشتري DHCP براي اولين بار راه اندازي مي شود بدنبال آدرس IP مي گردد. مشتري يک پيغام DHCP DISCOVER را نشان مي دهند که قرارداد IP فرستاده شده به همه سرورهاي DHCP را درخواست مي کند. پيام نمايش داده شده نام ميزبان مشتري و آدرس سخت افزار MAC مشتري را ارائه مي کند. 

در مرحله بعد يک سرور DHCP که روي زير شبکه قرار دارد توسط پيام DHCP OFFER آدرس IP پيشنهادي به همراه ماسک زير شبکه و قرارداد IP را ارائه مي کند. اين پيام آدرس IP سرور DHCP را نيز شامل مي شود. 

هنگامي که مشتري اولين پيام DHCP OFFER را دريافت مي کند يک پيام DHCP REQUEST به همه سرورهاي DHCP شبکه مي فرستند و پذيرش پيشنهاد ارائه شده را اعلام مي کند. اين پيام آدرس IP سرور DHCP اي را در بر مي گيرد که مشتري با آن موافقت نموده است. بقيه سرورهاي DHCP منتظر مي مانند تا هنگامي که مشتري ديگري درخواست آدرس IP داشت به آن درخواست پاسخ دهند. درنهايت سرور DHCP که با پيشنهادش موافقت شده يک پيام تاييد براي مشتري مي فرستد. 

براي نصب خدمات DHCP دوروش وجود دارد : استفاده از ويزارد پيکربندي سرور يا ADD OR REMOVE PROGRAMS. قبل از نصب DHCP روي سرور بايد سرور را توسط آدرس IP ثابت پيکربندي کنيد.

براي اضافه کردن DHCP به شبکه با استفاده از ويزارد پيکربندي سرور :

- configure your server wizard را باز کنيد. 

- روي next کليک کنيد تا از صفحه معرفي عبور کنيد. در صفحه بعد فهرستي از سخت افزارهاي قابل اتصال به شبکه را مشاهده مي کنيد. در صفحه ويزارد به دنبال اتصالات شبکه موجود روي سرور ويندوز مي گردد. 

- در صفحه بعد فهرست نقشهاي سرور را مشاهده مي کنيد. خدماتي که به سرور اضافه کرده ايد با yes مشخص شده اند و خدماتي را که روي سرور نصب کرده ايد با کلمه no ديده مي شوند. 

- در فهرست server role گزينه DHCP server را انتخاب و روي next کليک کنيد.

مرحله بعدي در پيکربندي سرور DHCP استفاده از ميدان ديدي است که از آدرس هاي IP تشکيل شده است. ميدان ديد (scope) محدوده اي از آدرس هاي IP را مشخص مي کند که سرور مي تواند آنها را به مشتري هاي DHCP متقاضي ارائه دهد. براي ايجاد ميدان ديد از Scope wizard استفاده مي شود. در اين ويزارد پارامترهاي مربوط به DHCP مانند محدوده استثنا (exclusion range)ديده مي شوند. محدوده استثنا زير شبکه اي از آدرس هاي IP موجود در ناحيه ديد است که به مشتري هاي DHCP ارائه نمي شود. معيارديگري که در پيکربندي توسط ناحيه ديد درنظر گرفته مي شود مدت زماني است که آدرس هاي IP به مشتري ارائه مي شوند و به اصطلاح با آن قرارداد دارند. قرارداد مدت زمان استفاده مشتري از آدرس IP يکي از معيارهاي مهم پيکربندي است که در حوزه ديگري مانند امنيت شبکه تاثير فراواني دارد. در بخش قبلي و در هنگام نصب DHCP روي سرور تا مرحله اي پيش رفتيم که New scope wizard باز شد. اگر خدمات DHCP را توسط Add or remove programs نصب کرده ايد DHCP نصب مي شود، اما اين ويزارد را مشاهده نخواهيد کرد. 

مديريت DHCP در کنسول مديريت ميکروسافت و نماي فوري DHCP انجام مي شود. اگر براي نصب DHCP از Configure your server wizard استفاده کرده ايد از گام دوم شروع کنيد تا فرايند نصب را ادامه دهيد : 

- نماي فوري DHCP را از طريق start / administrative tools / DHCP باز کنيد. روي ايکن DHCP کليک کرده و گروه مربوط به آن را باز کنيد. روي ايکن سرور کليک راست کرده و select new scope را انتخاب کنيد، create scope wizard باز مي شود. 

- از صفحه اول عبور کرده و در صفحه بعد نام ميدان ديد و توصيفي از آن را تايپ کنيد. سپس روي next کليک کنيد. create scope wizard باز مي شود. 

- از صفحه اول عبور کرده و در صفحه بعد نام ميدان ديد و توصيفي از آن را تايپ کنيد. سپس روي next کليک کنيد. 

- محدوده آدرس هاي IP اي که در ناحيه ديد قرار مي گيرند را مشخص کنيد. نقطه اغاز و نقطه پايان محدوده و ماسک زير شبکه را وارد کنيد. 

- روي next کليک کنيد. در ا ين صفحه مي توانيد محدوده استثنا را مشخص کنيد. آدرس هاي ابتدايي و انتهايي محدوده استثنا را وارد کنيد تا آدرس هاي موجود در اين محدوده از ميدان ديد جدا شوند. روي دکمه add کليک کنيد تا محدوده استثنا را تعيين کنيد. 


مباحث مربوط به قرار داد DHCP 
مدت زمان قرارداد DHCP با آدرس هاي IP تاثير مهمي در کارايي شبکه دارد. اگر تعدادي کامپيوتر داريد که کاربران انها به زير شبکه هاي متفاوت متصل مي شوند و شبکه نسبتا سياري داريد (شبکه داراي Laptop است ) استفاده از قراردادهاي با مدت زمان کمتر، دسترسي کاربران به منابع شبکه را اسان تر مي کند. تعداد آدرس هاي IP مي تواند کمتر از تعداد کامپيوترهاي شبکه باشد. مثلا مي توانيد شيفت هاي مختلفي داشته باشيد و در حالي که تعداد کاربران ثابت است، افراد مختلفي در شيفت هاي روز و شب به کامپيوترهاي مختلفي وارد شوند. 

از انجا که از همه کامپيوترهاي شبکه بصورت همزمان استفاده نمي شود با قراردادهاي کوتاه مدت مي توانيد مخزني از آدرس هاي IP را ميان کامپيوترهاي مختلف تقسيم کنيد. اگر شبکه نسبتا ثابتي داريد و وسايل در اين شبکه جابجايي زيادي ندارند از قراردادهاي طولاني تر استفاده کنيد. قراردادهاي طولاني مدت تعداد نمايش هاي DHCP broadcast را کاهش مي دهند. زيرا کامپيوترها، قراردادها را تجديد نمي کنند. تعداد نمايش کمتر باعث مي شود پهناي باند کمتري به ترافيک نمايش ها اختصاص يابد. بنابراين اگر مسئله پهناي باند برايتان مهم است قراردادهاي طولاني مدت ارجحيت دارند. تنظيم مدت زمان قرارداد در صفحه Lease duration انجام مي شود. پس از تنظيم مدت زمان قرارداد مي توانيد روي next کليک کنيد. مدت زمان قرارداد پيش فرض 8 ساعت است. 

تنظيم بقيه پارامترهاي DHCP 
اين گزينه ها عبارتند از : 

- default gateway address آدرس IP واسط مسيرياب که مشتري ها از آن به عنوان دروازه پيش فرض استفاده مي کنند. 

- DNS server address آدرس IP سرور DNS پيش فرض. 

- WINS server address آدرس IP سرور WINS. 

ضرورتي ندارد اين پارامترها را وارد کنيد. در صورت نياز به پيکربندي اين پارامترها از گامهاي زير استفاده کنيد : 

- روي دکمه Yes , I want to configure these option now کليک کرده و گزينه next را انتخاب کنيد. 

- در صفحه بعد نام دروازه پيش فرض را وارد کنيد. روي add کليک کنيد تا فهرست دروازه هاي موجود را ملاحظه کنيد. پس از انتخاب يک يا چند دروازه روي next کليک کنيد. 

- در اين صفحه نام ناحيه و سرور DNS را وارد کنيد. آدرس IP سرور يا سرورهاي DNS را وارد کرده و روي ADD کليک کنيد تا انها را به فهرست اضافه کنيد و سپس روي Next کليک کنيد. 

- در اين صفحه آدرس IP سرورهاي WINS شبکه را وارد کنيد. آدرس يا آدرس هاي IP اين سرورها را وارد کرده و با کليک روي add سرورهاي WINS را به فهرست اضافه کنيد و در نهايت روي NEXT کليک کنيد. 

- در صفحه بعد ميدان ديد IP را با انتخاب گزينه YES فعال کنيد و با انتخاب NEXT و finish به فرايند ايجاد ميدان ديد و پيکربندي آن خاتمه دهيد. 


ايجاد ميدان ديد فوق العاده (super scope) 
هنگام ايجاد ميدان ديد روي سرور DHCP فرض بر اين است که محدوده آدرس هاي IP تنها زير شبکه هاي منطقي را در بر مي گيرد. فرض کنيد در يکي از زير شبکه هايي که ايجاد کرده ايد به تعداد بيشتري آدرس IP نياز داريد بنابراين بايد ميدان ديدي ايجاد کنيد که آدرس هايي بيشتر از آدرس هاي يک زير شبکه داشته باشد. براي ايجاد يک ميدان ديد فوق العاده، يک ميدان ديد معمولي ايجاد کرده و آدرس هاي IP چندين زير شبکه را به آن اختصاص مي دهيد. 

براي ايجاد يک ميدان ديد فوق العاده از گامهاي زير استفاده کنيد : 

- در نماي فوري DHCP روي ايکن سرور DHCP کليک راست کرده و از منوي ظاهر شده new scope را انتخاب کنيد. 

- پس از عبور از صفحه اول ويزارد، در صفحه IP address range ، آدرس هاي ابتدايي و انتهايي ميدان ديد IP را وارد کنيد و ماسک زير شبکه را مشخص کنيد. آدرس هاي IP بايد به بيش از يک زير شبکه تعلق داشته باشند. 

- در صفحه بعد به شما اعلام مي شود که آدرس هاي IP به بيش از يک زير شبکه تعلق دارند و ميدان ديدي که ايجاد مي شود يک ميدان ديد فوق العاده است. 

- گزينه Yes را انتخاب و روي next کليک کنيد . 

- در صفحه بعد مدت زمان قرارداد ميدان ديد فوق العاده را تنظيم و روي next کليک کنيد. 

اگر بخواهيد وسايل خاصي روي شبکه مانند چاپگرها همواره آدرس IP يکساني دريافت کنند و اين آدرس دهي توسط سرور DHCP بصورت پويا انجام شود آدرس IP را ذخيره کرده ايد و به اين آدرس، ذخيره (reservation ) گويند. 

براي ايجاد يک ذخيره از مراحل زير استفاده کنيد : 

- در نماي فوري DHCP روي يکي از ميدان هاي ديد دوباره کليک کنيد. 

- در صفحه جزئيات روي ايکن Reservation کليک راست کرده و گزينه new reservation را انتخاب کنيد. 

- نام ذخيره و آدرس سخت افزاري MAC مربوط به وسيله اي که آدرس IP براي آن ذخيره مي شود را وارد کنيد. سپس آدرس IP واقعي را وارد کرده و روي OK کليک کنيد. 

- براي اينکه مشتري هاي DHCP بتوانند از ميدان ديد استفاده کنند بايد انرا فعال کنيد. روي ايکن scope کليک راست کرده و گزينه activate را انتخاب کنيد. 


تاييد سرور DHCP در اکتيو دايرکتوري
همه سرورهاي DHCP که ناحيه ويندوز سرور 2003 قرار دارند بايد توسط دايرکتوري فعال تاييد شوند تا بتوانند روي شبکه کار کنند. با اين کار اختصاص ادرسهاي IP نادرست به مشتري هاي DHCP جلوگيري مي کند و امنيت شبکه بالاتر مي رود. اگر سرور توسط دايرکتوري فعال تاييد نشده باشد در نماي DHCP در کنار آن يک پيکان رو به پايين قرمز رنگ ديده مي شود. اگر اين سرور را انتخاب کنيد وضعيت آن در صفحه جزئيات بصورت Authorize the DHCP server نمايش داده مي شود. براي تاييد سرور DHCP براي کار در شبکه و دادن مجوز فعاليت به آن از نماي فوري DHCP استفاده مي شود. روي ايکن سرور کليک کنيد و در منوي action گزينه refresh را انتخاب نماييد. سرور با پيکان سبز رنگ ديده مي شود که به معناي اين است که مجوز کار در شبکه و اختصاص آدرس IP را دارد. 

اگر سرور DHCP يکي از سرور هاي عضو ناحيه باشد و يا کنترل کننده يک ناحيه فرزند است و بخواهيد توسط يک سرور DHCP ديگر اجازه فعاليت انرا تاييد نماييد نماي فوري DNS را باز کرده و روي ايکن DHCP کليک کنيد. در منوي action گزينه manage authorized servers را انتخاب کنيد تا جعبه محاوره آن باز شود. نام يا آدرس IP سرور DHCP که مي خواهيد اجازه فعاليتش را تاييد کنيد وارد کنيد و روي OK کليک کنيد. 

به شما اجازه داده مي شود تا سرور DHCP را به فهرست سرور هاي DHCP مجاز اضافه کنيد. اگر آدرس IP در فهرست قرار گرفته است روي YES کليک کنيد و جعبه محاوره را ببنديد. 


يکپارچه سازي DHCP و DNS 
در ويندوز سرور 2003، DHCP و DNS با هم يکپارچه مي شوند. اگر DHCP و DNS براي بروز سازي پويا (dynamic update) پيکربندي شده باشند فقط هر گاه DHCP يک آدرس IP را به مشتري متقاضي اختصاص دهد، نام ميزبان مشتري و آدرس IP در پايگاه داده DNS ثبت مي شوند. 

براي پيکربندي DHCP بروز سازي پويا از گامهاي زير استفاده کنيد : 

- در نماي فوري DHCP روي ايکن سرور DHCP کليک راست کرده و گزينه properties را انتخاب کنيد. 

- روي کادر DNS کليک کنيد. 

در کادر DNS با چندين گزينه مواجه مي شويد : 

- Enable DNS dynamic update according to the setting below اين جعبه چک بصورت پيش فرض فعال است و در صورت انتخاب آن مي توانيد از ميان دو گزينه که در پايين آن قرار دارند يکي را انتخاب کنيد. 

- Dynamically update DNS A and PTR records only if requested by the DHCP clients اين گزينه نيزبصورت پيش فرض انتخاب شده است و بدين معناست که سرور DNS اطلاعات بروزرساني را فقط هنگامي دريافت مي کند که مشتري يک آدرس IP را از سرور DHCP تقاضا کند. 

- Always dynamically update DNS A and PTR records با انتخاب اين گزينه رکوردهاي DNS مربوط به هر مشتري DHCP که تقاضاي تجديد آدرس IP را دارد بروز مي شوند. 

- Discard A and PTR records when lease is deleted اين گزينه پيش فرض سرور DHCP را موظف مي کند تا پيامي را به سرور DNS بفرستد تا در صورت اتمام قرارداد آدرس IP رکوردهاي مربوط به ميزبان حذف شوند. 

-Dynamically update DNS A and PTR records for DNS clients that do not request update اگر يکي از کامپيوترهاي مشتري ازبروز رساني پويا پشتيباني بکنند اما داراي قرار داد آدرس IP باشد، انتخاب اين گزينه باعث مي شود که DHCP اطلاعات بروز شده را به سرور DNS بفرستد. 

- بعد از انتخاب گزينه مناسب روي دکمه OK کليک کنيد تا به نماي فوري DHCP برگرديد. 


ويرايش گزينه اي سرور DHCP 
تنظيمات مربوط به سرور DHCP مانند دروازه پيش فرض (default gateway)، سرور DNS و سرور WINS را مي توانيد تغيير دهيد. ويرايش اين گزينه ها در جعبه محاوره Server option properties انجام مي شود . روي درخت نماي فوري، گره سرور DHCP را باز کنيد. روي ايکن server option کليک راست کرده و configure options را انتخاب کنيد تا جعبه محاوره مربوط به آن باز شود. وارد کادر general شويد هر يک از گزينه هاي موجود در اين کادر داراي شماره منحصر به فرد است. مثلا شماره مسير ياب 003 و يا شماره سرور DNS معادل 006 است. مثلا براي اينکه مسير ياب مربوط به مشتري هاي DHCP بتوانند اطلاعات را از سرور DHCP بدست اورند در جعبه چک 003 کليک کرده و سپس آدرس IP مسير ياب را وارد نماييد. پيکربندي سرور DNS و WINS به همين صورت است. پس از انجام تغييرات در اطلاعات پيکربندي روي OK کليک کنيد تا جعبه محاوره بسته شود. 

مشتري DHCP هر کامپيوتر يا وسيله اي که آدرس IP خود را بصورت پويا از سرور DHCP دريافت مي کند. همه مشتري ها و سرورهاي ويندوز که به آدرس IP ثابت نياز ندارند را مي توان بصورت مشتري DHCP پيکربندي کرد. 


بررسي قراردادهاي DHCP 
از انجا که هدف اصلي DHCP ارائه قراردادهاي IP به مشتريانش است بايد به بررسي اين قراردادها پرداخت. قراردادهاي جاري در نماي فوري DHCP مشاهده مي شود. براي ديدن انها از گامهاي زير استفاده کنيد :

- در نماي فوري DHCP گره سرور DHCP را باز کنيد. پوشه Scope را ملاحظه مي نماييد. 

- اين پوشه را باز کرده و روي آيکن address Lease کليک نماييد. 

- همه قراردادهاي جاري در صفحه جزئيات نماي فوري ديده مي شود. همچنين مي توانيد سرورهاي ديگري را در نماي فوري اضافه کنيد. با اين کار مي توانيد بطور همزمان چندين سرور DHCP را بررسي نماييد. در نماي فوري DHCP روي ايکن DHCP کليک کرده و سپس در منوي action گزينه manage authorized servers را انتخاب کنيد. 

براي افزودن يک سرور به نماي فوري روي سرور کليک کرده و ok را انتخاب کنيد. سرور به نماي فوري DHCP اضافه مي شود. حالا مي توانيد ميدان ديد آدرس IP و قراردادهاي موجود را بررسي کنيد. 


بارگذاري پشتيبان پايگاه داده DHCP 
يکي ديگر از مسايل مديريتي DHCP بر روي شبکه کار با پشتيبان پايگاه داده DHCP است. بطور پيش فرض در هر ساعت از پايگاه داده، پشتيباني تهيه مي شود. اگر مشتري ها در استفاده از آدرس هاي IP دچار مشکل هستند احتمالا پايگاه داده DHCP دچار نقص است. براي بارگذاري يک کپي پشتيبان از مراحل زير استفاده کنيد : 

- روي گره سرور DHCP کليک راست کرده و گزينه restore را انتخاب کنيد. جعبه محاوره اي باز مي شود که در آن پوشه عمومي پشتيبان DHCP را تعيين مي کنيد. معمولا اين پوشه بصورت پيش فرض انتخاب شده دو فرمان مفيد در عيب يابي DHCP عبارتند از ping و ipconfig . فرمان ping اتصال بين سرور DHCP و مشتري را چک مي کند. ipconfig پيکربندي IP مربوط به مشتري را نشان مي دهد. اگر با اجراي اين فرمان آدرس IP و ماسک زير شبکه را مشاهده نکنيد مشتري اطلاعات را از سرور DHCP دريافت نمي کند.

نوشته شده توسط : مسعود اسفندیاری